Basic HTML Version
203
əлгі дер кезінде жазып, сол арқылы өткізіп жіберіп жататын-
дарды. Мен ол категорияға жатпаймын. Белгілі бір нəрсеге жа-
ным ауырып, жүрек сыздап дейді ғой, елдің тағдыры – біреу
күйзеліп жатқан кез бола ма, не болмаса, жақсы жағдай бола
ма қолыма сол кезде қалам аламын. Заманның өз тұсына қарай
деп есептеп жатпаймын. Өйткені, шығарманың қай-қайсысы
болмасын, ол бүгінгі заманды айтып отырсаң да, өткен за-
манды айтып отырсаң да, өлмейтін тақырып болуы керек.
Өлмейтін тақырыпты қай уақта жазсаң да, тарихи шығарма
бола ма, бүгінгі заманға лайық шығарма бола ма, ол келесі ұр-
пақтарға жететін, жақсы жазылса, ғұмырлық шығарма болып
қалатынына мен өзім сенемін. Сол себепті мен де, басқа жа-
зушылар секілді, шығармам ғұмырлық болсын деп ойлаймын.
Сондықтан, тақырып таңдағанда уақытқа қарап таңдамаймын.
Мысалы, «Жапандағы жалғыз үйді» жазған кезеңдегі сəттерге
тоқтайын. Біздің оқу бітіріп барған кезіміз тың игерудің енді
қызу қолға алынып жатқан уақытымен тұспа-тұс келді. 1955
жыл болатын. Маңайындағының бəрін көріп жатырмын, етене
араласып жүрмін.
Үлкен қозғалыс болды, қазаққа келген үлкен жаңалық
болды деп жатты. Соған байланысты мен өз көзқарасымды
айтқым келді. Жаңалық қандай болады? Дəстүрдің озығы да
бар, тозығы да бар дегендей, біздегі хал-ахуал, шын мəнінде,
қалай болып жатыр? Қай нəрсе болсын, саясаттың араласып
жататын кезі болады. Осының бəрін ой елегінен өткізе оты-
рып, сол кездегі шын жағдайға жаным күйзеліп, тың көтердік,
тың игердік деп құр мадақтағаннан гөрі оның астарын ашқым
келді. Əдетте, қазаққа жаңа дүниелер келіп жатқанда, қазақты
жетілдіруге келдік, көтеруге келдік деп келеді ғой. Бұл ежел-
ден келе жатқан, жеріңді жаулап алудағы миссионерлік саясат
па, басқа саясат па, сол қоғамдағы үлкен саясаттың бір түрі
ғой. Қазақта «Орыс халқы бізге Пушкинімен де, пушкасымен
де келді» деген бұрыннан айтылып келе жатқан сөз бар. Орыс
халқының бізге əкелген жақсылығын, əрине, ұмытпауымыз ке-
рек. Дегенмен, сонау патшалы Ресейден қалған, менталитетіне
айналып кеткен шовинистік көзқарастың бар екендігін, тіпті