Basic HTML Version
Қазақстанның ашық кітапханасы
7.
Саяси идеялар мен институттардың шығу тегін зерттеyгe ұмтылыс. Бұл тарих пен
биологияның бірлескен жемici, онда eкi ғылымға да тән тарихи өсудің және өмірдің
эволюциялық теориясын дамытудың маңыздылығын мойындау бар. Он тоғызыншы
ғасырдың ортасынан бастап ол бүкіл саяси ойлау жүйесіне үстемдік етуде.
8.
Тұтас күйінде алынған айналадағы орта (экономикалық, әлеуметтік, физикалық)
позициясынан зерттеуді генетикалық немесе эволюциялық амалмен бipiктipyгe ортақ
ұмтылыс саяси ойлау жүйесін терің және мәніci жағынан революциялық өзгерту
жағдайында іске асуы мүмкін. Және бұл, дау жоқ, схоластиканың статикалық
доктринасымен немесе ойлау жүйесінің Naturrecht
1
мектебінің абсолютистік
тенденциясымен салыстырғанда әділетті.
9.
Саяси құбылыстардың сандық өлшеуін неғұрлым тереңірек пайдалануға ұмтылыс.
Кейбір тұрғыда өлшеу статистика немесе саяси процестерді математикалық талдау
пошымына ие болды. Осынау өлшеу көмегіне сүйеніп жүзеге асырылған аса маңызды
шара - зерттеуші мен талдаушыға орасан зор материал берген санақ. Сандық әдістер
ерекше cәттi қолданылған eкi пәнді атауға болады. Бұл антропология мен психология,
онда аталмыш тұрғыдан қомақты нәтижелерге қол жетті.
10.
Саяси психология зор нышан болатын, бipaқ барлық осы уақыт ішінде тиісінше
дами қойған жоқ.
Бipгe алынған барлық осы тенденциялар күні бүгінге дейін саяси ойлау жүйесінің
табиғатында болған ең маңызды өзгеpicтepдi құрайды деуге болады. Басқаруды ғылыми
зерттеу жолымен ілгерілеудегі негізгі қиындықтар мыналар:
1.
Саяси құбылыстар туралы мәліметтерді түп-тұқиянымен қамтитын, тиісті
топтастырып жіктелуі мен талдауы бар жиынтығының жеткіліксіздігі.
2.
Қолда бар мәліметтерді тәпсірлеудегі нәсілдік, таптық, ұлтшылдық ойысуға
бейімділік.
3.
Өлшеудің жеткілікті жіті стандарттары мен процестер дәйектілігі туралы дәл
бiлiмнің жетіспейтіндігі.
1.
Саясаттың парадоксы мынада: iшкi және сыртқы жаулармен күресте бipiгyдi сақтау
үшiн онда тәртіпті демеп отыру керек; алайда осынау қатаң тәртіп инициативаның,
сыншылдықтың және қайта ұйымдастырудың оларсыз бipiгy билігінен айрылып қалу
мүмкін өмірлік күштерін бүлдipeдi. Мемлекет орнатқан ережелер мен нормалардың ортақ
жиынымен толық сәйкестік болуға тиіс, керісінше болса анархиядан қашып құтыла
алмайсың. Бipaқ одақ ішінде сын, дау айту бостандығы үшін, ұсыныстар мен тапқырлық
үшiн парасатты кеңістік те қажет. Бұл ахуалда топ пен ғылым мүддесі арасындағы саналы
қақтығыстан немесе ғылыми зерттеуден бейсана ауытқудан ғылымның жағдайы едәуір
қиын болатыны айдан анық.
2.
Саяси құбылыстардың ыру-тырулығынан олардың арасындағы жіті қаузалдық
байланыстар орнатудағы қиындықтар. Болып жатқан оқиғаларды біле тұрып, бiз толып
жатқан кезектесіп келетін себептерді байқаймыз да, оларды тікелей туындатқан себепті
1
Naturrecht (нeмicше) - жаратылыстық құқы